Het plan
Van kloostertuin en bedevaartsoord naar ontmoetingstuin voor buurtbewoners en passanten
Samen werken aan herstel = Samen genieten van het opknappen van een uniek levend monument: een bijzondere plek voor ontmoeting en bezinning midden in een historische woonwijk in Heerlen. Een herinnering aan mijn/verleden en kerk en een verwijzing naar de toekomst: hoe het óók kan.
Het höfke van Sint Antonius naast Cultuurhuis Heerlen (het voormalig Patronaat) aan de Sittarderweg in Heerlen is het laatste overblijfsel van een kloostercomplex. De kapel en bidgang met staties werden in 1938 gebouwd. Anno 2019 ligt het Antoniushöfke er treurig bij. Kerk en klooster zijn afgebroken en het hofke ziet er verwaarloosd uit. Een doorn in het oog van omwonenden en buurtbewoners.
Toch is goed te zien wat de mogelijkheden zijn om hier ‘iets van te maken’ zoals in het filmpje hieronder is te zien.
Daarom hebben buurtbewoners ‘zich samengepakt’ (zoals dat in goed Heerlens heet) en een stichting opgericht. Met als doel: het Antoniushöfke inclusief kloostertuin en kapel omvormen tot een publieke ontmoetings- en belevingstuin.
De herbestemming van deze verloren plek -door herstel van de belangrijkste functies: ontmoeting en bezinning- met respect voor het verleden geeft een impuls aan de kwaliteit en vitaliteit van de omgeving. Zowel aan de omliggende straten en buurten maar ook aan de stad Heerlen en de regio.
Een van de eerste stappen van de stichting was het maken van een schetsontwerp. Dit ontwerp is geleidelijk verder ontwikkeld en uitgegroeid tot een droom die vaart en richting geeft aan het project.
Met hun droom zijn de buurtbewoners naar de gemeente Heerlen gekomen, eigenaar van het Hofke. En ook zijn ze naar het kerkbestuur gegaan, eigenaar van de kapel en de statiën. Gemeente en kerkbestuur hebben aangegeven mee te willen werken aan de droom van de buurtbewoners. Het plan van de buurtbewoners omvat een aantal onderdelen:
- Herstel van de (klooster)tuin inclusief hoogstamfruitbomen en tuin met (bloemen) en het realiseren van een waterpomp. Pluktuin met fruitbomen, fruit- en smulhagen en zitmogelijkheden. Aanleg van een wandelpad in de tuin geschikt voor mediteren en brevieren;
- Herstel en inrichting van de kapel;
- Herstel van de Sint Antonius bidgang met statiën;
- Herstel van de kloostermuur en toegangspoort tot het Hofke.
Het Mijn-Pissoir
Een belangrijke symbolische stap is het aanbrengen van een mozaïek door buurtbewoners op de buitenmuur van het Höfke, naast het Cultuurhuis Heerlen.
Samen werken aan herstel
Na een lange tijd van voorbereiden willen we nu zo snel mogelijk beginnen met het herstel van de indrukwekkende kloostermuur, de kapel en staties. Met de paden en hagen en afscheiding. Daarna volgen de passende beplanting
De werkzaamheden doen we samen met alle personen en partijen die begrijpen hoe belangrijk het Höfke was en kan zijn voor de gemeenschap
Activiteiten en Optredens
Onze bedoeling is activiteiten te organiseren gericht op het versterken van de onderlinge samenhang tussen bewoners uit de buurten Musschemig, Grasbroek en Schandelen. Het gezamenlijk beheren en onderhouden verbindt als vanzelf. Fruitbomen snoeien, fruit oogsten, de kloostertuin verzorgen. Klus- en tuinierdagen worden gekoppeld aan een buurtborrel of burendag.
Paaseieren zoeken voor kinderen en (groot)ouders. Nieuwjaarsreceptie, concerten (HaFa) en andere optredens en festiviteiten kunnen behalve in het naastgelegen Cultuurhuis ook hier plaatsvinden. De schaduwrijke bomen vormen een prachtig decor voor allerlei activiteiten.
Andere taken zoals sleutelbeheer, rondleiden en ontvangen van bezoekers (met koffie, thee en vlaai) en klein onderhoud worden door omwonenden verzorgd.
Bezinning en ontmoeting
De beslotenheid en intimiteit maken het Hofke uitermate geschikt voor een moment van bezinning. Voor een ontmoeting met jezelf of met anderen. Niet voor niets was dit vroeger een bedevaartplek waar reizigers halt hielden voor een rustmoment.
De ligging aan de drukke doorgaande weg tussen Heerlen en Hoensbroek/Sittarrd maakt het hofke ook aantrekkelijk voor passanten (te voet, per fiets of met de auto). Op zoek naar rust of met belangstelling voor de ontwikkelingsgeschiedenis van Heerlen. Want het Hofke is een van de laatste herinneringen aan een recent verleden waar kerk en mijn het straatbeeld en het culturele leven bepaalden..
Het Antoniushofke was vroeger een drukbezochte plek. Door de ligging tussen Patronaat en Kerk. Duizenden mijnwerkers passeerden hier elke dag op weg van hun zware werk in de Oranje Nassau mijn naar hun woning in een van de koloniën en verder weg richting Sittard.
Veel mannelijke bezoekers maakten gebruik van de krul: het pissoir aan de buitenmuur van het Hofke. Misschien wel een van de drukst gebruikte openbare toiletten in de jaren na de oorlog. Door de gunstige ligging ten opzichte van de mijn, kerk en de vele drankgelegenheden aan de Sittarderweg.
Een mozaïek ter herinnering
Anno 2019 is van dit alles niets meer van te zien of merken. Daarom zijn we begonnen met het maken van een mozaïek met bewoners onder leiding van een kunstenaar uit de buurt.
Het mozaïek toont de unieke locatie met een verwijzing naar de invloed van de Oranje Nassaumijn op de straat en het leven in deze wijk.
De illustratie verwijst naar de mijn, de kerk, de steenberg en Joep met een poekel die uit de ‘nachsjieg’ komt en nog even ‘moet’.
Voor de leken: Joep is een mijnwerker die in de krul zijn vloeibare behoefte doet. Want in de ronding van de Kloostermuur, aan de kant van Cultuurhuis Heerlen, was een zogenaamde krul: een heus pissoir